Houtverbindingen: alle mogelijke manieren

Er bestaan vele houtverbindingen die gebruikt kunnen worden voor diverse toepassingen. In dit artikel lopen wij door de verschillende houtverbindingen heen en geven wij tips en advies over de toepassing van de verbindingen in uw klusproject.

Welke soorten houtverbindingen bestaan er?

​​​Een houtverbinding is de verbinding tussen meerdere houtonderdelen. Houtverbindingen zijn onmisbaar in de bouw en meubelindustrie. We kunnen houtverbindingen onderscheiden in vijf verschillende groepen:

1. Verbindingen in de lengte: deze houtverbinding gebruikt u om een stuk hout te verlengen.
2. Verbindingen in de breedte: deze houtverbinding gebruikt u om een stuk hout te verdikken.
3. Plaatverbindingen: dit betreft de houtverbinding tussen twee platen.
4. Hoek- of T-verbindingen: dit is een houtverbinding waarbij u twee of meer houtonderdelen onder een schuine of rechte hoek met elkaar verbindt.
5. Kruisverbindingen: dit betreft een houtverbinding waarbij twee houtonderdelen gekruist met elkaar verbonden worden.

Wat zijn Japanse houtverbindingen?

In Japan is houtbewerking een oude en gerespecteerde ambacht. Om deze reden telt Japan wel 30 verschillende soorten houtverbindingen, zoals de zwaluwstaartverbinding en de pen- en gatverbinding. Maar naast deze verbindingen bestaan er nog veel meer verbindingen die vele jaren ervaring vereisen. De meeste Japanse houtverbindingen worden gebruikt voor het maken van meubelen.

Welke houtverbindingen zijn onzichtbaar?

Onzichtbare houtverbindingen zijn de dichte deuvelverbinding of de dichte pen- en gatverbinding. Deze zeer sterke houtverbindingen zijn niet te zijn van de buitenkant. Onzichtbare houtverbindingen worden gebruikt bij het maken van meubels. Op die manier kunt u de meubels op een nette manier afwerken en monteren.

Wat zijn de meest sterke houtverbindingen?

De meest sterke houtverbinding is de zwaluwstaartverbinding. Het is een ideale verbinding om treksterkte mee te creëren. Zonder lijm is deze verbinding al heel sterk. Wilt u toch graag houtlijm gebruiken? De meest gebruikte soorten hebben wij op voorraad! De tandverbinding lijkt op de zwaluwstaartverbinding, maar is iets eenvoudiger te maken. Ook deze verbinding valt onder de sterke houtverbindingen. Bent u op zoek naar gevingerlast hout? Bij PontMeyer hebben we diverse varianten van dit type hout op voorraad. De laatste sterke verbinding die we behandelen is de pen-en gat verbinding. Als deze goed gemaakt wordt, is het een sterke verbinding. Deze verbinding wordt veel gebruikt voor het maken van poten en onderstellen voor tafels en stoelen.

Stappenplannen voor het maken van houtverbindingen

Hieronder bespreken we verschillende houtverbindingen binnen de categorie hoek- of T-verbinding. Voor het maken van deze verbindingen heeft u het volgende gereedschap nodig:

• ​​​​​​​Een potlood
• Kruishout
• Een blokhaak
• Een houtzaag met een fijne tand
• Een steekbeitel van 20mm breed
• Een steekbeitel van 12mm breed
• Houtlijm D2
• Een kwastje
• Een lijmtang

Voor een aantal verbindingen heeft u nog extra gereedschap nodig. Welk gereedschap dat is, kunt u vinden in de uitleg hieronder.

De zwaluwstaartverbinding

Een zwaluwstaartverbinding is een om-en-om houtverbinding. Het is een klassieke hoekverbinding die vooral bij het maken van meubels, lades en kasten wordt toegepast. Er wordt bij deze verbinding onderscheid gemaakt tussen een open en een gesloten zwaluwstaartverbinding. Wanneer u gebruikmaakt van een open verbinding, dan ziet u aan de buitenkant dat deze verbinding is toegepast. Bij een gesloten verbinding zijn de zwaluwstaarten niet zichtbaar. Het maken van een zwaluwstaartverbinding kost even wat tijd, maar is een zeer sterke verbinding (zelfs zonder lijm).

Extra benodigdheden

Voor het maken van deze verbinding heeft u naast het standaard gereedschap ook een zweihaak en een aftekenmes nodig. 

Stappenplan zwaluwstaartverbinding

• ​Stap 1: teken op het hout af aan welke kant van het hout de staarten moeten komen. Houd er rekening mee dat de hoek van de staarten verschillend is. Houd voor zachthout de verhouding 1:5 aan (1mm horizontaal en 5mm verticaal). Voor hardhout kunt u de verhouding 1:8 aanhouden.
• Stap 2: meet vervolgens de dikte van het houtpaneel op. Doe dit door gebruik te maken van een schuifmaat. Teken de opgemeten dikte op het hout op de kopse kant van de panelen. Tip: neem een halve millimeter extra zodat de staarten net iets uitsteken.
• Stap 3: maak een gelijke verdeling van de staarten op de lijn die u net heeft gezet.
• Stap 4: zaag alle staarten zo dicht mogelijk langs de afgetekende lijnen. U kunt hiervoor een Japanse trekzaag gebruiken.
• Stap 5: leg een recht stuk materiaal langs de afgetekende lijn. Gebruik vervolgens een beitel en een hamer om de lijn perfect recht te krijgen. Beitel het hout recht naar beneden weg. Keer vervolgens het hout om en herhaal het aan deze kant.
• Stap 6: nu de staarten af zijn, kunt u beginnen aan de huizen op het andere stuk hout. Hiervoor maakt u gebruik van de staarten. Klem het stuk hout met de staarten op uw werkbank. Klem vervolgens een onbewerkt stuk hout haaks onder de staarten. Teken nu de lijnen af op de kopse kant van het stuk hout dat nog onbewerkt is. Nu alle huizen zijn afgetekend, kunt u op dezelfde manier het hout verwijderen als bij de staarten.
• Stap 7: werk nu de staarten en de huizen bij,zodat ze goed in elkaar passen en er een passende verbinding ontstaat. Pas als alles past en klopt, kunt u gaan lijmen.

De tandverbinding

De tandverbinding is een houtverbinding die bestaat uit een haakse hoek van twee panelen met tanden. Deze tanden passen strak in elkaar en worden vervolgens met lijm extra stevig vastgemaakt. Deze verbinding wordt veel toegepast voor paneelverbindingen. Het is een eenvoudige variant van de zwaluwstaartverbinding.

​​​​​​​Stappenplan tandverbinding

• ​​​​​​Stap 1: teken de tanden af op één houtonderdeel. Hiervoor moet eerst de dikte van het hout opgemeten worden. Gebruik hiervoor een schuifmaat. Teken de gemeten dikte rondom op het hout af.
• Stap 2: maak een gelijke verdeling van tanden op de lijn die u zojuist gezet heeft. Geef duidelijk aan welke stukken hout u gaat weghalen.
• Stap 3: zaag alle tanden zo dicht mogelijk langs de afgetekende lijnen af.
• Stap 4: beitel vervolgens het hout recht naar beneden weg met behulp van een beitel en een hamer, totdat het vlak is langs de gehele lijn.
• Stap 5: teken de tanden vervolgens af op het andere stuk hout. Dit doet u door het gebruikte stuk hout op uw werkbank te klemmen. Klem het nieuwe stuk hout daarna haaks onder de gemaakte tanden. Nu kunt u de tanden gemakkelijk aftekenen op het tweede houtonderdeel.
• Stap 6: ga hetzelfde te werk bij het maken van deze tanden als bij de eerder gemaakte tanden.
• Stap 7: ga vervolgens na of de verbinding passend is. Zodra dat het geval is, kunt u de tandverbinding lijmen.

De deuvelverbinding

Bij een deuvelverbinding worden twee delen hout aan elkaar verbonden door een deuvel. Hiervoor maakt u eerst gaten in beide delen van het hout om vervolgens de deuvel in de gaten te verlijmen. Voor de deuvelverbinding heeft u weinig gereedschap nodig. De deuvelverbinding kan gebruikt worden voor het verbinden van smalle kanten hout of tafelpoten. U kunt kiezen tussen een open of een blinde deuvelverbinding. Bij een open verbinding ziet u de deuvels van de buitenkant zitten. Als u een open deuvelverbinding wilt gebruiken, dan gaat u volgens het onderstaande stappenplan te werk. Wilt u een blinde deuvelverbinding maken? Bekijk dan het stappenplan eronder.

Het gereedschap

Het gereedschap wat u nodig heeft, is echter verschillend van het eerder genoemde lijstje. Voor deze verbinding heeft u nodig:

• ​​​​​​​Een potlood
• Een schuifmaat
• Een deuvelhulpstuk
• Deuvels
• Een houtboor van 6mm, 8mm of 12mm
• Een boormachine
• Een hout hamer
• Houtlijm
• Lijmtangen

​​​​​​​Stappenplan open deuvelverbinding

• ​​​​​​Stap 1: teken de plaats waar de deuvels moeten komen af op het hout. Dit doet u precies in het midden van het kopse deel. Het aantal deuvels dat u nodig heeft, hangt af van de breedte van de verbinding.
• Stap 2: boor de gaten loodrecht in het hout. Het is belangrijk dat de gaten loodrecht geboord worden, want dit geeft een mooi aansluitend resultaat. Maak de gaten net iets minder diep dan de lengte van de deuvels. Dit kunt u eenvoudig doen door gebruik te maken van de de afstandshouder van de boormachine.
• Stap 3: haal beide houtonderdelen los van elkaar. Vul de door u gemaakte gaten vervolgens op met houtlijm.
• Stap 4: klem nu beide delen op elkaar met behulp van een lijmtang. Tik de deuvels daarna voorzichtig in het hout met een houten hamer. Laat de houtlijm minstens 24 uur uitharden.
• Stap 5: steekt een gedeelte van de deuvels uit? Schuur dit deel dan netjes af.​​​​​​​

De pen- en gatverbinding

De pen- en gatverbinding komt in de buurt van de hierboven genoemde deuvelverbinding. Het is een bekende verbinding die zeer sterk is. De pen- en gatverbinding wordt veel gebruikt bij het maken van een raamwerk. Bij deze verbinding heeft u twee stukken hout van gelijke dikte nodig. In het ene stuk hout bevestigt u een pen, in het andere stuk maakt u een gat. Op deze manier kunt u de twee houtonderdelen met elkaar verbinden. U kunt kiezen voor een open of een blinde pen- en gatverbinding. Bij de open verbinding is de verbinding zichtbaar. Bij een blinde verbinding is de verbinding niet zichtbaar. De laatste verbinding wordt vaak toegepast bij het maken van meubels.Beide stappenplannen vindt u hieronder.

Stappenplan blinde deuvelverbinding

• ​​​​​​​Stap 1: teken de plaats van de deuvels af op de houtonderdelen die u met elkaar wilt verbinden. Boor daarna loodrecht gaten in het hout met een diepte die gelijkstaat aan de helft van de lengte van de deuvels.
• Stap 2: stop de deuvelhulpstukken in de geboorde gaten.
• Stap 3: duw het deel dat u wilt bevestigen exact op de juiste plaats en tik het aan met een houten hamer.
• Stap 4: haal de twee delen daarna uit elkaar. De afdruk van de hulpstukken geeft aan waar de gaten in het tweede deel geboord moeten worden. Boor de gaten nooit dieper dan de dikte van het gebruikte materiaal. Tip: gebruik een houtboor die voorzien is van een centreerpunt. Zo weet u zeker dat u op exact de juiste plek gaat boren.
• Stap 5: vul de zojuist geboorde gaten vervolgens op met houtlijm. Tik de deuvels voorzichtig in het gat met behulp van een houten hamer. Smeer daarna de beide vlakken in met houtlijm.
• Stap 6: plaats dan beide delen op elkaar en klop de verbinding voorzichtig vast met een houten hamer.

De slisverbinding

De slisverbinding is een variant op de tandverbinding, waarbij gebruik wordt gemaakt van zeer ‘lange tanden’. De lijmvlakken zijn dus langer dan bij de tandverbinding. Deze lange tanden maakt de slisverbinding een sterkere verbinding dan de tandverbinding. De slisverbinding is een simpele variant van de pen- en gatverbinding. Bij de slisverbinding blijft de verbinding altijd zichtbaar. Deze verbinding wordt vooral gebruikt bij dikker hout, bijvoorbeeld voor stoelen en tafels. Als het om decoratieve redenen wenselijk is dat de houtverbinding zichtbaar blijft, dan is de slisverbinding ook een goede optie.

Stappenplan slisverbinding

• Stap 1: ook bij deze verbinding begint u met aftekenen. Meet de breedte van het ene stuk hout op met de schuifmaat. Zet dit af op het andere stuk hout.
• Stap 2: teken de afgetekende lijn rondom af op beide stukken hout. Stel het kruishout vervolgens in op één derde van een van de diktes van de verbinding. Teken deze lijn af op beide stukken van de verbinding. Stel het kruishout daarna in op twee derde van de houtdikte en teken ook dat af op beide stukken. Markeer vervolgens duidelijk welke stukken van het hout u gaat verwijderen.
• Stap 3: zet de stukken hout vast. Begin vervolgens met zagen van de pen. Let op: zaag altijd van u af en begin daarom altijd op het verste punt. Zaag langs de lijn tot een halve millimeter boven de afgetekende potloodlijn.
• Stap 4: zaag nu het gat. Het zagen van het gat doet u op dezelfde wijze als het zagen van de pen.
• Stap 5: klem het hout waar het gat in komt goed vast met de lijmtang. Beitel vervolgens vanaf de rand van het hout richting de potloodlijn, waardoor een schuin vlak ontstaat. Gebruik hiervoor een beitel van 6mm en een houthamer. Beitel de punt steeds kleiner zodat deze bijna vlak is. De zijden van het gat kunnen vervolgens met de 20mm beitel worden gestoken.
• Stap 6: nu het hout met het gat is gebeiteld, kunt u aan de slag met de pen. Gebruik hiervoor een beitel van 20mm. Pas hiermee de pen aan, zodat deze in het gat past.
• Stap 7: zodra de pen in het gat past, kunt u de kopse kant vlak maken. Voor het weghalen van het kopse hout gebruikt u een beitel van 12mm.
• Stap 8: als alle stukken hout passend zijn gemaakt, kunt u de verbinding lijmen.

De 45 graden verbinding

De 45 graden verbinding kent u wellicht ook wel als een verstek. Deze verbinding bestaat uit twee stukken hout die elk een hoek van 45 graden hebben. Het maken van een verstek, oftewel een 45 graden verbinding, is de eenvoudigste verbinding die er is.

Stappenplan 45 graden verbinding (verstek)

• Stap 1: teken op beide stukken hout een lijn van 45 graden af.
• Stap 2: teken vervolgens een haakse lijn op de buitenkant af die de twee 45 graden lijnen met elkaar gaat verbinden.
• Stap 3: zaag nu in beide stukken hout een halve millimeter langs de afgetekende lijn.
• Stap 4: begin met beitelen zodra beide stukken van de verbinding gezaagd zijn. Beitel door totdat de verbinding mooi aansluit.
• Stap 5: lijm beide houtonderdelen tegen elkaar aan.

De halfhoutverbinding

Een halfhoutverbinding bestaat uit twee delen. In beide delen bevindt zich tot de helft van de houtdikte een uitsparing, waardoor ze precies in elkaar passen. Deze klassieke houtverbinding komt in vele variaties voor. De halfhoutverbinding is een relatief gemakkelijke houtverbinding.​​​​​

​​​​​​​Stappenplan halfhoutverbinding

• ​​​​​​​Stap 1: begin met het bepalen van de positie van de stukken hout ten opzichte van elkaar. Deze legt u vast door middel van de paring.
• Stap 2: meet de breedte van het stuk hout op met een schuifmaat en zet deze af op het andere stuk hout. Vervolgens teken je het rondom op beide stukken hout.
• Stap 3: gebruik het kruishout. Stel deze in op de helft van de dikte. Kras met het kruishout de lijn op beide stukken van de verbinding. Geef duidelijk aan welke stukken u weg gaat halen.
• Stap 4: klem het stuk hout vervolgens goed vast. Zaag met een zaag met fijne tanden een halve millimeter langs de afgekruiste lijn. Doe dit bij beide stukken hout.
• Stap 5: maak de stukken vlak en op maat met een beitel van 20mm. Doe dit totdat de verbinding vlak is en mooi in elkaar valt.
• Stap 6: lijm beide stukken van de verbinding vast.
• Stap 7: schuur ten slotte het hout voor een nette uitstraling.